Sygnet.... jako godło drukarni

Znak graficzny drukarza lub drukarni

Sygnet drukarni Jana Heweliusza

Sygnet drukarski to znak graficzny, będący godłem drukarza lub drukarni, umieszczany zwykle na karcie tytułowej książki. Sygnet w Polsce pojawił się w wieku XV. Po raz pierwszy do drukarstwa sygnet wprowadzili J. Fust i P. Schöffer w Psałterzu mogunckim z roku 1457. W XV-wiecznych drukach sygnet – obok rycin i inicjałów – pełnił także funkcję zdobniczą. Przedstawienie graficzne przedmiotu, symbolu w małej formie identyfikowało dany produkt z konkretną oficyną drukarską. Inspiracje dla właścicieli drukarni często stanowiły treści religijne i mitologiczne, jak również figury geometryczne oraz sceny z życia codziennego. W drukach XV i XVI-wiecznych sygnety najczęściej wykonywane były z drzeworytów. Takim przykładem są sygnety Mikołaja Szarffengergera. Najczęściej widnieje motyw ornamentów, kozłów i skrzydeł orła. Natomiast krakowska Drukarnia Łazarzowa najczęściej przedstawia motyw obelisku wznoszącego się do chmur, z przelatującym przez wierzchołek kluczem żurawi. 

Głowa gryfa jako sygnet

Sygnet drukarski Aldusa Manutiusa

Sygnet zawodu drukarskiego zwykle przedstawiał głowę gryfa, czyli lwa posiadającego skrzydła oraz głowę orła, trzymającego w szponach tampony drukarskie. Godło to zostało nadane w Niemczech już w wieku XV i przedstawiało dwugłowego czarnego orła na złotym polu, który w szponach trzymał dywizorek. Symbol ten w różnych krajach ulegał modyfikacjom. W Polsce godło drukarzy krakowskich z 1546 roku przedstawiało gryfa w królewskiej koronie z tamponami i wierszownikiem, wokół którego jest napis: Principis scholae regni cracpviae sigilium sociorum artis typograficae. 

Gryf jest również głównym akcentem graficznym wielu drukarń oraz organizacji drukarskich. Na początku XVI wieku sygnetu używali Kasper Hochfeder, Jan Haller, Florian Ungler i Hieronim Wietor. W epoce odrodzenia sygnet stał się również elementem dekoracyjnym. W XVII i pierwszej połowie XVIII stulecia sygnet stracił na znaczeniu. W epoce oświecenia upowszechnili go drukarze warszawscy, krakowscy i lwowscy: Mitzner de Koloff, Gröll, Grebel, Zlichtyn, Piller. Po tym okresie sygnet ponownie podupadł, a na przełomie wieków XIX i XX jego znaczenie odrodziło się.