Najstarszy dokument historyczny... paleta Narmera

W 1898 roku w Hierakonpolis odnaleziony został przez Jamesa Quibella i F. W. Greena jeden z najstarszych dokumentów historycznych, zwany paletą Narmera. Ten zabytek sztuki egipskiej znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze. Paleta Narmera – o wysokości 63,5 cm i szerokości 42 cm – wykonana jest z zielonego łupku i przedstawia ostatnią fazę podboju Dolnego Egiptu oraz triumf Narmera (Menesa) uważanego za założyciela Obydwu Krajów, czyli Górnego i Dolnego Egiptu. Obie strony palety pokryte są reliefem. Na awersie zwycięski faraon przedstawiony jest w białej koronie Górnego Egiptu zabijający jeńca. Scena ta symbolizuje podbój i oznacza przejęcie władzy. Na rewersie palety Narmer nosi już czerwoną koronę Dolnego Egiptu, co oznacza, że również tutaj posiada władzę. W części dolnej rewersu potężny byk depcze pokonanego wroga i roztrzaskuje mury. Scena ta najprawdopodobniej symbolizuje zdobycie i zniszczenie wrogiej twierdzy. Aby nie było wątpliwości, że chodzi o tę samą osobę sprawującą władzę, pod jej wizerunkami istnieją hieroglificzne znaki imienia: ryba nar i dłuto mer.