poniedziałek, 15 czerwca 2015

Drukarz krakowski... Szwajpolt Fiol



Kalendarz Straubego na rok 1474
Z Europy zachodniej drukarstwo dotarło do Krakowa między rokiem 1470 a 1475. W Polsce pojawiło się wcześniej niż na przykład w Anglii (1477) czy krajach skandynawskich (po roku 1480). Pierwszym drukarzem na ziemiach polskich był pochodzący z Bawarii Kasper Straube. Jego drukarnia istniała od zimy 1473/1474 do lata 1477 i wykonała 4 druki. Najstarszym z nich był Almanach (kalendarz) na rok 1474. 

Kilkanaście lat później Szwajpolt Fiol – za pieniądze bogatego mieszczanina krakowskiego Jana Turzo – uruchomił drukarnię przeznaczoną do tłoczenia druków liturgicznych w języku cerkiewno-słowiańskim na potrzeby kościoła prawosławnego. Oficyna Fiola była pierwszą na świecie drukarnią, która używała czcionek cyrylickich. Działała od września 1490 do stycznia roku 1492 i w czasie krótkiego istnienia wydrukowała 4 grube księgi, razem liczące ponad pół tysiąca arkuszy. Dwie z nich, mianowicie Hymny św. Jana z Damaszku (Osmoglaśnik) i zbiór modlitw kanonicznych (Czasosłowiec) noszą datę 1491. Natomiast dwa inne – rytuał wielkanocny (Triod' cvietnaja) i rytuał wielkopostny (Triod' postnaja) – nie są datowane.

Octoechos (Osmoglaśnik) z drukarni Szwajpolta Fiola
Najprawdopodobniej druki te ukazały się przed rokiem 1490. Szwajpolt Fiol w 1491 roku oskarżony został o herezję i stanął przed sądem biskupa krakowskiego. Mimo poręczenia majątkowego rajcy krakowskiego Jana Turzona, że drukarz nie opuści Krakowa i stawi się na wezwanie sądu, został uwięziony. W 1492 roku proces zakończył się uniewinnieniem. Drukarnia jednak upadła, gdyż prymas Zbigniew Oleśnicki zakazał dalszego rozpowszechniania już wydrukowanych „ksiąg ruskich” oraz dalszego ich tłoczenia.  Pod względem technicznym druki Szwajpolta Fiola stały na wysokim poziomie. Odbite były w barwie czerwonej i czarnej, ozdobione dobrze skomponowanymi inicjałami oraz sygnetem  (herbem) drukarza. W Czasosłowcu znajduje się duży drzeworyt przedstawiający Ukrzyżowanie. Jest to pierwszy figuralny drzeworyt książkowy, jaki powstał w Polsce. Druki Fiola z  roku 1491 mają identyczny, ozdobny kolofon z herbem Krakowa, miejscem i datą wydania. Księgi te tłoczono czcionkami cyrylickimi wykonanymi przez Ludolfa Borchtropa. Zakupiły je między innymi klasztory w Drohobyczu i Gródku Jagiellońskim oraz cerkwie na Wołyniu, Litwie i Rusi.

10 komentarzy:

  1. Muszę przyznać, że wpis jest dość ciekawy :) Nie wiedziałem, że Szwajpol został uwięziony za herezję. Dość ciekawe to :)
    Serdecznie Pozdrawiam i zapraszam do odwiedzin do mojego bloga :)

    Patryk - blog Świat Gastronomii

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję. Tak, uwięzili go za herezję i nawet olbrzymie poręczenie majątkowe - 1000 dukatów, nie uwolniło Fiola na czas oczekiwania na rozprawę. Wiele jest bardzo ciekawych rzeczy, o których człowiek chętnie się dowiaduje. Pozdrawiam

      Usuń
    2. O, tego też nie wiedziałem :) To prawda, dużo rzeczy można się dowiedzieć. Szkoda tylko, że kiedyś kler rządził. Moim zdaniem, kościół w ogóle nie powinien mieszać się do takich spraw. Religia powinna być odrębną sprawą religijną człowieka.
      Pozdrawiam.

      Usuń
    3. Bardzo się cieszę, że czytelnicy na blogu znajdują coś ciekawego. Pozdrawiam

      Usuń
  2. Oj, przypomniałam sobie lata studiów bibliotekarskich.Ile człowiek nasiedział się w czytelniach żeby takie perełki wyłowić, bo nawet skryptów porządnych nie było, a teraz zaglądam i jest, dzięki bardzo!

    OdpowiedzUsuń
  3. Dziękuję za komentarz. To prawda, że trzeba było się nasiedzieć w czytelniach, odczekać w kolejce na książki i robić notatki... Żmudne to było. A teraz jest łatwiej, bo i literatura jest zdecydowanie obszerniejsza. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  4. Naprawdę świetnie napisane. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  5. W sumie ja również, aż tak się na historii druku nie znam, ale jestem zdania, że jak najbardziej warto jest drukować. Nawet jak czytałam w http://www.szukajtu.eu/jak-zaprojektowac-dobra-ulotke-reklamowa/ to faktycznie dobry projekt ulotki jest także ważny, gdyż tak będzie wyglądał finalnie wydruk.

    OdpowiedzUsuń
  6. Są to oczywiście bardzo ważne sprawy i ja jeszcze chcę powiedzieć, że na ten moment w głównej mierze ja skupiam się na posiadaniu fajnych smyczy transferowych z logo. W każdym razie bez problemów możemy je zawsze zamówić w https://reklamowegadzety.pl/c/smycze-transferowe co ja właśnie najczęściej robię.

    OdpowiedzUsuń