Szmaragdy... zielony obiekt pożądania

Kamienie szlachetne od zawsze były przedmiotem pożądania ludzi, a szmaragdy należały do tych najcenniejszych. Ich nazwa pochodzi z języka greckiego smaragdos – zielony. Czym jest ów zielony kamień? Należy on do rodziny kamieni szlachetnych zwanych berylami. Oprócz nich do rodziny tej należą jeszcze błękitne akwamaryny, złociste beryle i czerwonawe morganity. Najcenniejsze z nich są szmaragdy, które swój kolor zawdzięczają domieszce chromu i wanadu. Szmaragdy występują prawie na całym świecie. Najwięcej berylu wydobywa się w Ameryce Południowej, w Kolumbii i Brazylii. Bogate złoża znajdują się również w Meksyku oraz na Uralu. Największy szmaragd o wartości jubilerskiej wydobyto w Kolumbii, o masie 7 025 karata (ct). Natomiast rekordowy kamień znaleziony na Uralu ważył 1 438 karata (ct). Szmaragdy od dawna cieszyły się dużym powodzeniem. W starożytnym Rzymie stawiano je na trzecim miejscu zaraz po diamentach i perłach. Takie informacje przekazał nam uczony Rzymianin Pliniusz. Jednakże największym powodzeniem cieszyły się one w czasach panowania królowej Kleopatry. Wówczas z egipskich kopalni wywożono je do Indii i Chin, które były ubogie w te kamienie. Egipskim złożem znanym od czasów antycznych było Dżabal Zabara. Szmaragdy w epoce średniowiecza nie były modne. Do łask wróciły dopiero po odkryciu Ameryki przez Kolumba, kiedy to Hiszpanie zawładnęli bogactwami naturalnymi Peru i Meksyku. Przez długi czas na podbitym terenie nie potrafili odnaleźć miejsc występowania tych kamieni szlachetnych. Dopiero po zawładnięciu Kolumbią około roku 1555 odkryli stare kopalnie. 

Szmaragdy w ciągu wieków używane były do różnych celów. Przede wszystkim wykorzystywano je do wytwarzania biżuterii. Nie wszyscy wiedzą, że w niektórych krajach, na przykład w Brazylii,  noszenie pierścienia z kamieniem właściwym dla danego zawodu jest oznaką ukończenia studiów. Szmaragdy w pierścieniach noszą lekarze, rubiny zarezerwowane są dla prawników, a szafiry dla inżynierów. Persowie i Arabowie używali szmaragdu – roztartego z szafranem – jako składnika maści do leczenia oczu. Stosowano go również na biegunki. W średniowieczu uważano, że szmaragd oprawiony w złoty pierścień zabezpieczał właściciela od morowej zarazy. Legenda gruzińska z X stulecia głosiła, że w szmaragdzie jak w zwierciadle odbijają się wszelkie tajemnice, więc dzięki niemu można poznać przyszłość. Natomiast armeńskie rękopisy z wieku XVI i XVII informują, że jeżeli postawi się szmaragd przed żmiją, to z jej oczu popłynie woda, a żmija oślepnie. Przez cały wiek XIX trwały próby uzyskania syntetycznych szmaragdów. Dopiero w 1935 roku udało się  wyprodukować je w Niemczech w zakładzie IG Farbenindustrie w Bitterfeld. Z powodu wysokiej ceny i niskiej jakości nie nadawały się do obróbki jubilerskiej. Dopiero po II wojnie światowej Amerykanin Chatama otrzymał syntetyczne szmaragdy trudne do odróżnienia od naturalnych.