Od płacideł do... monety

Zwierzęta jako płacidła

Wśród wielu starożytnych ludów rolę płacideł pełniły zwierzęta. W Iliadzie Homera wartość towarów podaje się w liczbie zwierząt. Jednak ze zwierzętami jako płacidłem był problem, gdyż bydło mogło zachorować czy paść, śmierdziało i trudno było je upilnować czy przewieźć. Powszechnie znane jest powiedzenie cesarza Wespazjana pecunia non olet – pieniądz nie śmierdzi, pochodzące z I wieku n.e. Określenie pecunia, czyli pieniądze pochodzi od słowa pecus – bydło rogate. To jedna z wersji tłumacząca to porzekadło. Według innej, cesarz Wespazjan miał tak odpowiedzieć synowi Tytusowi, gdy ten uznał, że uwłacza majestatowi cesarza pobieranie podatków z publicznych toalet. Jak było naprawdę? No cóż, trudno rozstrzygnąć. Swoją “zwierzęcą” miarę mieli również pradawni Słowianie, którzy bydło nazywali skot. Od tego słowa wywodzi się skojec – jednostka pieniężna, którą  posługiwano się jeszcze w Polsce średniowiecznej.  I tak, co lud to płacidło… 


Muszle jako "pieniądze"

W Chinach jednym z najstarszych płacideł były muszle – naturalne oraz te wykonane z brązu lub nefrytu. Muszle były płacidłem również w Indiach i Japonii oraz u niektórych ludów Afryki i Oceanii. W obecnych czasach "pieniądze" z muszli są jeszcze w użyciu na niektórych wyspach Pacyfiku. 

Kamienie jako pieniądz

Rolę płacideł odgrywały również kamienne przedmioty lub kawałki kamieni: toporki w Nowej Gwinei, krążki marmuru na Nowych Hebrydach, agat na Borneo czy nefryt w Chinach. 


Przyprawy jako płacidło

W Ameryce Środkowej do płacenia używano drogocennego ziarna kakaowca, a w Europie średniowiecznej przypraw: pieprzu, goździków, cynamonu. Takimi płacidłami regulowano wówczas nawet sądowe grzywny. Wraz z rozwojem cywilizacji płacidła przestały wystarczać, a ludzie handlujący z odległymi regionami ówczesnego świata potrzebowali już innego środka płatniczego, bardziej uniwersalnego i łatwiejszego do transportu. 

Monety

Moneta z VI w. p.n.e., wykonana z elektrum

Przez długie lata wynalezienie pieniądza przypisywano Fenicjanom, doskonałym żeglarzom i świetnym kupcom, ale prawda jest inna. To Grekom zawdzięczamy wynalezienie pieniądza, a potwierdzają to wykopaliska archeologiczne. W Efezie w świątyni Artemidy odkryto, pochodzącą z VII wieku p.n.e., bryłkę elektronu (elektrum) – naturalnego stopu złota i srebra – opatrzoną pieczęcią złotnika, która była pierwowzorem monety.