Floren... Władysława Łokietka

Muzeum Narodowe w Krakowie opiekuje się najlepszą na świecie kolekcją polskich monet, medali i banknotów. Wśród numizmatów znajdują się liczne unikaty oraz monety niezwykle rzadkie, będące jednocześnie dziełami sztuki oraz bezcennymi źródłami informacji na temat niektórych okresów historii Polski. Niejednokrotnie zabytkowe monety są jedynymi źródłami informacji. W kolekcji krakowskiej znajdują się dwie monety średniowieczne, które są niezwykle cenne. Jedną z nich jest jedyny obecnie dostępny egzemplarz pierwszej polskiej złotej monety, która została wybita w Krakowie za czasów Władysława Łokietka. Na awersie monety umieszczono wyobrażenie władcy, siedzącego na tronie w koronie na głowie, który w prawej ręce trzyma berło, a w lewej – jabłko władzy. Wokół przedstawienia umieszczono łaciński napis: WLADISLAVUS D[e]I G[ratia] Rex (Władysław z Bożej łaski król). Na rewersie widnieje przedstawienie świętego biskupa, którego prawa ręka uniesiona jest w geście błogosławieństwa. Inskrypcja S(anctvs) Stanislavs Pole informuje, że chodzi o św. Stanisława, patrona zjednoczonej Polski. Napis „POLE” do końca nie jest znany, najprawdopodobniej jest to skrót słowa „Poloniae”. 

Monetę tę tradycyjnie nazywa się dukatem, chociaż jest to nieuprawnione. Nazwa floren była stosowana w odniesieniu do monet z wyobrażeniami charakterystycznymi dla złotych monet florenckich, czyli z lilią i postacią św. Jana Chrzciciela. Nie jest to floren w czystej postaci, chociaż nazwa wydaje się być akceptowalna. Na awersie nie ma lilii, jednak na rewersie przedstawiono świętego w pełnej postaci. Waga monety (3,482 g) i próba (23,5 karata) są zgodne ze stopą florencką. Floren Łokietka był wybity między 1320 a 1333 rokiem w mennicy krakowskiej. Zachowały się dokumenty mówiące, że mincerzem wówczas był Mikołaj Holtat.  

Kolejną złotą polską monetę wybito 170 lat później. Był to dukat Aleksandra Jagiellończyka (1501–1506).