Haft... malowanie igłą

Haft jest jedną z najstarszych technik zdobienia odzieży i polega na wykonywaniu ornamentu na dającym się przebić igłą podłożu z użyciem przędzy czy metalowych nici oraz przymocowywania różnych elementów zdobniczych. Hafciarstwo nie wymaga złożonych narzędzi. Jest to najłatwiejsza technika zdobnicza. Haftować można na różnych podłożach: tkaninach, filcach, dzianinach, koronkach oraz skórach. 


Obok przędzy z różnych włókien można używać do haftowania metalowych nici, blaszek, paciorków, pereł czy drogich kamieni, zawsze jednak przymocowywanych do podłoża za pomocą włókien. Było to najprostsze techniczne wzbogacenie strojów. W ten sposób w epoce średniowiecza zdobiono tak męskie, jak i damskie nakrycia głowy, kaftany, suknie, gorsety, rękawy szat wierzchnich oraz obuwie. Na przykład w 1414 roku Karol Orleański miał houppelande, czyli szeroką szatę, której rękawy wyhaftowano 960 perłami. Do haftów zużywano wiele kosztownych dodatków, które stawały się przedmiotem licznych i stale wznawianych zakazów przeciwzbytkowych. 

Średniowieczne hafty na odzieży można podzielić na dwie grupy: hafty służące do przymocowywania na barwnych tkaninach różnych elementów zdobniczych dla zwiększenia okazałości stroju oraz zdobienie barwną, jedwabną i wełnianą przędzą lub metalową nicią różnych części odzieży, nakryć głowy, obuwia czy rękawic. W początkowym okresie epoki renesansu w hafciarstwie można wydzielić dwa nurty: rzeźbiarstwo igłą, czyli haft figuralny dający efekt wypukłości oraz haft płaski. Hafciarstwo figuralne stosowane było głównie w zdobnictwie wnętrz kościelnych i mieszkalnych, czasem w ozdobnej uprzęży. Natomiast odzież i tkaniny obiciowe zdobił haft płaski. 

W okresie późnego średniowiecza zaczęto zdobić bieliznę, a z haftu na płótnie rozwinęło się koronkarstwo. Rozkwit białego haftu obserwuje się zwłaszcza w renesansowej modzie włoskiej.

Wówczas zdobiono nim kołnierze, krezy i mankiety damskich, jak i męskich koszul. Hafciarstwo ubiorów wierzchnich zmieniało się w różnych okresach mody europejskiej. Moda włoska wyżej ceniła stroje z wzorzystych tkanin jedwabnych, natomiast hiszpańska - jednobarwne aksamity. W modzie francuskiej XVII w. dominowały bogate hafty oraz ozdoby ze wstążek i koronek. Za pomocą haftów przymocowywano dekoracje z pereł i metali, na przykład Maria Medici w 1606 roku miała suknię z naszytymi 32 000 pereł i 3 000 diamentów. Tak, to nie jest pomyłka. Było tego bardzo dużo. 

W II połowie XVIII stulecia kamizelki, surduty i fraki męskie, szyte z jedwabnego sukna, zdobił ornament przeważnie wzorów kwiatowych. Haftem zdobiono nie tylko kołnierze czy mankiety, lecz także przody ubioru, wyłogi i kieszenie. Ozdoby te były zdecydowanie tańsze od koronek, ponieważ wykonywały je najczęściej kobiety pracujące na użytek rodziny.