Podstawowym materiałem piśmiennym w epoce średniowiecza był pergamin, który wyrabiano ze wszystkich rodzajów skór, ale najczęściej do jego produkcji używano skór cielęcych, owczych oraz kozich. Skórę przez kilka dni moczono w wodzie wapiennej, następnie usuwano sierść i ponownie moczono, garbowano substancją roślinną i suszono na drewnianych ramach. Po tych zabiegach skórę skrobano ciężkim nożem i pocierano pumeksem.
wytwarzanie pergaminu
W okresie późniejszym skórę blichowano, czyli wybielano posypując warstwą sproszkowanej kredy. Dzięki temu stawała się ona miękka, elastyczna i biała. Tak przygotowaną skórę nazwano pergaminem, który był materiałem piśmiennym trwalszym od papirusu, a do pisania i iluminowania nadawały się obie karty. Początkowo pergaminu używano w formie nieporęcznego zwoju, jednak większą popularność zyskał dopiero wtedy, gdy księga przyjęła postać kodeksu. Pergamin był łatwiejszy do składania i podczas zszywania nie łamał się.
Początkowo wyrobem pergaminu zajmowały się klasztory, natomiast od XII wieku zawodowi pergaminiści (pergaminarii). Rozróżniano dwa gatunki pergaminu: południowy (włoski, charta italica) i północny (niemiecki, charta theutonika). Pergamin południowy był z cienkiej, dokładnie wyprawionej skóry, wygładzonej tylko z jednej strony, natomiast druga strona pozostawała chropowata i żółta. Ten gatunek pergaminu wyrabiano we Włoszech, w Hiszpanii oraz w południowej Francji. Pergamin północny, pochodzący z Francji, Niemiec, Polski oraz Węgier, był grubszy od południowego. Wyprawiano go z obu stron jednakowo. We wczesnym średniowieczu do wyjątkowo cennych ksiąg używano pergaminu barwionego purpurą, na którym pisano farbą złotą lub srebrną.
pergaminowa karta z Gesta Danorum Saxo Grammaticusa, XII-XIII wiek
Początkowo pisano na nim trzciną, a od około V wieku zaczęto pisać piórami ptaków, najczęściej gęsimi. Były one specjalnie przygotowane, czyli ścięte i rozszczepione na końcu. Ważną zaletą pergaminu była możliwość usuwania z niego pisma i ponownego wpisania nowego tekstu, takie rękopisy to palimpsesty. W okresie średniowiecza dosyć często stosowano takie rozwiązanie z powodu wysokiej ceny materiału piśmienniczego. Inną zaletą pergaminu była ogólna dostępność materiału, który potrzebny był do jego wykonania.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz