Mapa z Madaby... kartografia czy sztuka?

Mapa z Madaby jest najstarszą znaną mozaikową mapą w historii sztuki. To mapa Palestyny i Dolnego Egiptu znajdująca się na posadzce greckokatolickiej bazyliki św. Jerzego w mieście Madaba w Jordanii. Mozaika ta powstała między rokiem 542 a 570. W tym czasie Madaba była stolicą biskupa. Pierwotny rozmiar mapy, odkrytej w 1884 roku, szacowany jest na 6 m szerokości i od 15 do nawet 25 metrów długości. Do ułożenia mozaiki zużyto ponad 2 miliony kostek (tesser). Zachowany fragment mapy ma wymiary 5 m x 16 m i przedstawia obszar od Libanu na północy do Delty Nilu na południu oraz od wybrzeży Morza Śródziemnego na zachodzie do Pustyni Arabskiej na wschodzie Jordanii. 

Fragment mapy z Jerozolimą

Największym jej centralnym elementem jest szczegółowy plan Jerozolimy. Anonimowy autor dokładnie przedstawił poszczególne budowle Starego Miasta: Bramy – Damasceńską, Lwów, Syjońską i Złotą – oraz niektóre budowle, na przykład Bazylikę Grobu Bożego czy Cytadelę Dawida. Pośród wielu innych  przedstawień znajdujemy na mapie Morze Martwe i mosty łączące brzegi Jordanu, ryby w rzece i lwa polującego na gazele na stepach Moabu, a także miasta, na przykład otoczone palmami Jerycho czy święte miejsca chrześcijan, takie jak Betlejem. Wszystkie obiekty przedstawione na mapie opisane są w języku greckim. W czasie panowania Umajjadów w VIII wieku z mozaiki zostały usunięte wizerunki postaci ludzkich. Mapę z Madaby w latach 1965-1966 odrestaurowali i opisali archeolodzy niemieccy.